Arzuxan Əlizadə: “Brüsselə bu barədə hesabat vermək heç bir beynəlxalq hüquqi normaya uyğun gəlmir”
Avropa İttifaqının Mülki Missiyanın rəhbəri Markus Ritter onlarla bağlı səsləndirilən kəşfiyyat fəaliyyəti ittihamına belə cavab verib:
“Biz burada olduğumuz ilk gündən indiyə qədər eyni şeyi edirik və heç vaxt fəaliyyətimizi dəyişməmişik. Biz sərhəd və Nəzarət Xətti boyunca açıq şəkildə patrul xidməti həyata keçiririk. Sərhəddə haradasa görünsək də, hər zaman belə bir mövqedə qalırıq ki, hər iki tərəf də bizim orada olduğumuzu görə bilsin”.
M.Ritter qeyd edib ki, Brüssel onlardan yalnız Ermənistanı deyil, həm də Azərbaycanı müşahidə etməyi tələb edir. “Biz yalnız Ermənistan tərəfində nələr baş verdiyini yox, həm də Azərbaycan tərəfində nələr baş verdiyini müşahidə edirik, çünki Brüssel sərhəddəki vəziyyətin necə olduğunu bilmək istəyir. Onlar yalnız Azərbaycanın etdiklərini bildirməyimizi istəmir. Ona görə də biz hər iki tərəfi müşahidə edirik. Buna görə də biz həmişə açıq şəkildə patrul çəkirik. Heç vaxt haradasa gizlənmirik”.
Ritterin sözlərinə görə, hazırda sərhəddə vəziyyət sakitdir: “Hazırda heç bir hadisə baş vermir. Hər iki tərəf mövqelərini gücləndirir. Hər iki tərəf ən pisə hazır olmağa davam edir ki, bu da açıq-aşkar görünür. Lakin biz hazırda heç bir gərginlik görmürük və bu vəziyyət bir aydır davam edir. Biz əminik ki, region yaxşı bir yolda irəliləyir”.
Aİ-nin mülki müşahidə missiyasının rəhbəri öz fəaliyyətlərinə bəraət qazandırmaq üçun deyir ki, biz Azərbaycan tərəfini də müşahidə edirik və Brüsselə hər iki sərhəd tərəfi barədə hesabat veririk. Azərbaycan buna icazə verməyibsə, bu hərbi və ya xəfiyyə kəşfiyyatı sayılmırmı?
“Bakı-Xəbər” qəzetinin sulaını cavablandıran millət vəkili, AMİP sədri Arzuxan Əlizadə bildirdi ki, 2022-ci ilin oktyabr ayında Azərbaycan və Ermənistanın şərti sərhədində Avropa İttifaqının mülki müşahidə missiyasının iki ay müddətinə müşahidə aparması ilə bağlı bir razılıq əldə olundu. O zaman 40 nəfərdən ibarət missiyanın müşahidə heyəti Ermənistan tərəfdə fəaliyyətə başladı. Azərbaycan hökuməti öz ərazisində müşahidə aparmağa icazə verməyib, Ermənistan tərəfdə isə müşahidənin iki ay davam etməsinə razılıq verib. O zaman Aİ 40 nəfər əvəzinə 50 nəfər müşahidəçi göndərməklə razılaşmanı pozdu. Sonradan isə missiyanin mandatı iki dəfə 2 il müddətinə Azərbaycanın razılığı alınmadan uzadılıb. Azərbaycan tərəfi buna qəti etiraz edib. Ermənistanla Aİ arasındakı son razılaşmaya görə, Aİ-nin mülki müşahidə missiyası 19 fevral 2027-ci ilə qədər kəşfiyyat fəaliyyətini davam etdirəcək.
Əvvəl onların sayı 138 idi, indi isə artıq say 209 nəfərə qalxıb. Aİ-nin mülki müşahidə missiyası rəhbəri M.Ritter Brüsselin tələblərindən danışır. Birincisi, Brüsseli kim bu regionda hakim və ya vasitəçi seçib? Bu özbaşınalıq hardan qaynaqlanır? Azərbaycanın mandat vərmədiyi bir qurum bizim ərazimizdə müşahidə apara bilməz.
Məsələnin ikinci tərəfi ondan ibarətdir ki, əslində Azərbaycanla Ermənistan arasında dəqiq sərhəd cızılmayıb, hələ dəqiq bilmək olmaz ki, bu missiya Azərbaycan, yoxsa Ermənistan ərazisində müşahidə aparır.
Digər tərəfdən, elə bil ki, bir qonşunun həyətindən barının üstunə çıxıb müşahidə aparılır və soruşulanda da deyirlər ki, bu barədə Brüssel bizə mandat verib. Açıq etiraf edirlər də ki, Azərbaycan tərəfdə olan bütün hərəkətliliklə bağlı Brüsselə məlumat verirlər. Əslində peyklər vasitəsi ilə də bunu müşahidə etmək mümkündür. Lakin qonşu ölkədən binoklla Azərbaycan ərazisini müsahidə etmək meydan oxumaq kimi qəbul edilməlidir. Bu, Azərbaycanın daxili işlərinə birbaşa müdaxilədir. Çunki Azərbaycan ərazisini onun razılığı olmadan açıq şəkildə müşahidə edib, Brüsselə bu barədə hesabat vermək heç bir beynəlxalq hüquqi normaya uyğun gəlmir. Brüsselə bu mandatı Azərbaycan tərəfindən heç kim verməyib. Azərbaycan tərəfi bununla bağlı Aİ-yə öz narazılığını bildirib. Həm rəsmi şəxslər tərəfindən, həm də Azərbaycan cəmiyyəti tərəfindən dəfələrlə bəyan edilib ki, bu, mülki müşahidə missiyası adı altında əslində bir hərbi kəşfiyyət missiyasıdır. Bütün bunlara baxmayaraq, proses davam etməkdədir.
Bu gün Aİ müşahidə missiyasının fəaliyyəti tərəflər arasında vəziyyətin sabitləşməsinə, münaqişənin önlənməsinə xidmət edir, demək riyakarlıqdan başqa bir şey deyil. Həmin missiyanın Ermənistan ərazisində mövcudluğu və fəaliyyəti iki ölkə arasında münasibətlərin daha da gərgilnləşməsinə, ümümilikdə, regionda sülh və sabitliyə təhdid yaratmasına heç bir şübhə yoxdur. Birmənalı olaraq bu missiyanin fəaliyyəti qeyri-qanunidir, bununla bağlı mövqeyimiz aydın səkildə ifadə edilib. Heç bir halda Aİ müşahidə missiyaları adı altında bölgəyə kəşfiyyat qruplarının göndərilməklə bölgədə nəyəsə nail ola bilməz. Bu əməlləri ilə Brussel özünu prosesə bir iştirakçı kimi sırıya bilməz. Azərbaycan bu 30 il ərzində vasitəçilətin hansı məqsədlər güddüyünün şahidi olub, ona görə də biz birmənalı olaraq vasitəçilərdən imtina etmişik. Artıq tərəflər arasında kommunikasiya var, ikitərəfli danışıqlarla nəticə əldə etmək daha rahatdır, nəinki vasitəçilərlə…
Vasitəçilər bütün münaqişə tarixi boyu öz maraqlarını güdüb və münaqişənin daha uzun müddət davam etməsini stimullaşdırıblar. Bu gün iki ölkə arasında mövcud olan sülh müqaviləsi layihəsinin razılaşdırılmayan maddələrindən biri də sərhədlərdən üçüncu qüvvələrin geri çəkilməsi olduğu halda, Aİ mülki müşahidə missiyası adı altında özünü şərti sərhədə soxub ki, sülh müqaviləsi razılaşdırıla bilməsin. Bu baxımdan sözügedən missiya tərəflər arasında sülh razılaşmasının əldə edilməsində bir əngələ çevrilib.
Yeri gəlmişkən, sülh müqaviləsində razılaşdırılmayan hər iki şərt beynəlxalq missiya ilə bağlıdır. Biz barışmağa razılaşmışıq, indi sülh sazişini imzalamağa beynəlxalq güclər, konkret olaraq ABŞ və Avropa imkan vermir”.
