Afsəddin Nəbiyev: “Dehlinin addımı hələ tam qəti deyil və daha çox siyasi təzyiqin nəticəsi kimi görünür”
Hindistan ABŞ-a Rusiyadan neft almağı dayandıracağını deyib. ABŞ prezidenti Donald Trampın sözlərinə görə, Hindistanın baş naziri Narendra Modi onu bu barədə əmin edib. Bundan əvvəl ABŞ Hindistan mallarına tarifləri iki dəfə artırmışdı.
“Hindistanın neft alması xoşuma gəlmirdi, o (Modi) bu gün məni əmin etdi ki, onlar Rusiyadan neft almayacaqlar. Bu, böyük addımdır. İndi Çinin də bunu etməsini istəyirik”, – Tramp Ağ Evdə jurnalistlərə deyib.
Hindistan Rusiyadan neft almağı dayandırsa, bu, Moskvanın ən böyük enerji müştərilərindən birinin mövqeyində ciddi dəyişiklik olar.
Göründüyü kimi, ABŞ Hindistandan sonra Çinin də Rusiyadan neft idxalını dayandırmasını istəyir. Bütün bu iqtisadi təzyiq vasitələri Rusiyaya nə vəd edir?
Sözügedən məsələyə aydınlıq gətirən AMİP-in sədr müavini Afsəddin Nəbiyev “Bakı-Xəbər”ə açıqlamasında buna bir neçə aspektdən yanaşdı: “Hindistanın Rusiyadan neft alışını dayandırması ilə bağlı xəbərlər, əgər reallaşarsa, Moskva üçün iqtisadi baxımdan ciddi nəticələr doğura bilər. Amma bu cür addımların Rusiyanın siyasətinə necə təsir edəcəyi daha dərin və çoxşaxəli bir məsələdir. Bu suallara mərhələli şəkildə aydınlıq gətirmək lazımdır. Hindistanın qərarı nə qədər real və təsirlidir? ABŞ Prezidenti Donald Tramp Hindistanın Rusiyadan neft almayacağına dair Narendra Modidən zəmanət aldığını bildirib. Lakin Hindistan Xarici İşlər Nazirliyi bu bəyanatı nə təsdiqləyib, nə də təkzib edib. Onlar enerji siyasətində əsas prioritetin “istehlakçının maraqlarını qorumaq” olduğunu vurğulayıblar. Hindistanın neft emalı şirkətləri isə Rusiyadan neft alışını tam dayandırmaq yox, azaltmaq niyyətində olduqlarını bildiriblər. Bu o deməkdir ki, Hindistanın addımı hələ tam qəti deyil və daha çox siyasi təzyiqin nəticəsi kimi görünür. Rusiya neft və qaz ixracından böyük gəlir əldə edir. Hindistan və Çin bu ixracın əsas alıcılarıdır. Əgər Hindistan kimi böyük alıcılar Rusiyadan neft alışını dayandırsa, bu, Rusiyanın valyuta gəlirlərini azaldar və iqtisadiyyatına ciddi zərbə vura bilər. Lakin Rusiya bu cür sanksiyalara qarşı alternativ bazarlar axtarmağa və daxili iqtisadiyyatını adaptasiya etməyə çalışır. Digər ölkələr də bu yolu seçsə, Rusiya təslim ola bilərmi? Təbii ki, bu suala indiki məqamda birmənalı cavab vermək asan deyil. Tarix göstərir ki, iqtisadi sanksiyalar təkbaşına bir ölkənin xarici siyasətini dəyişdirməyə bəzən kifayət etmir. Lakin sanksiyalar uzunmüddətli təzyiq vasitəsi kimi işləyə bilər, xüsusilə də onlar geniş koalisiya tərəfindən tətbiq olunursa. Əgər Çin də Hindistan kimi addım atsa, bu, Rusiyanın enerji ixracına ciddi zərbə olar və onun manevr imkanlarını azaldar. Belə addımlar Ukraynanın beynəlxalq dəstəyini gücləndirə və Rusiyanın resurslarını məhdudlaşdıra bilər. Bu, həm də siyasi mesajdır: dünya ictimaiyyəti təcavüzkar siyasətə qarşı birləşir. Amma bu proses zaman alır və nəticələr dərhal görünməyə bilər. Onu da qeyd edim ki, iqtisadi təzyiqlər təkcə iqtisadi deyil, həm də siyasi və diplomatik alətlərdir. Onların effektivliyi isə beynəlxalq həmrəyliyin gücündən və davamlılığından asılıdır. İndi əsas sual budur: dünya bu həmrəyliyi nə qədər qoruyub saxlaya biləcək? Bütün bunları proqnozlaşdırmaq üçün hələlik tezdir. Real koalisiyalar formalaşmayınca nəticələrdən danışmaq mümkün deyil”.
